۱- فرق دیابت نوع ۱ و ۲ در چیست؟

به طور کلی دیابت به چهار گروه دیابت نوع ۱، دیابت نوع ۲، دیابت حاملگی و دیابت به علل متفرقه تقسیم‌بندی می‌شود. در دیابت نوع۱ که % ۱۵- ۱۰ کل موارد دیابت را تشکیل می‌دهد تولید انسولین از پانکراس (لوزاالمعده) به علت از بین رفتن سلول‌های سازنده انسولین، متوقف می‌شود به همین خاطر افراد مبتلا به ا ین نوع دیابت باید از بدو تشخیص، انسولین مورد نیاز بدن را به صورت تزریقات روزانه تأمین کنند. دیابت نوع۱ اغلب در سنین زیر ۳۰ سال به وجود میا‌ید.
در دیابت نوع۲ که بیشتر در بالغین بالای ۳۰ سال و چاق دیده می‌شود و % ۹۰- ۸۵ کل موارد دیابت را شامل می‌شود انسولین تولید شده از پانکراس به خوبی عمل نمی‌کند. در واقع یا پانکراس به اندازه کافی انسولین ترشح نمی‌کند و یااینکه انسولین ترشح شده، به علت وجود مقاومت به انسولین مخصوصاً در افراد چاق، فاقد کارایی لازم است.
دیابت حاملگی به دیابتی گفته می‌شود که برای اولین بار در طول حاملگی تشخیص داده شود. این نوع دیابت معمولاً گذرا است و بعد از اتمام حاملگی بهبود می‌یابد خانم‌های مبتلا به دیابت حاملگی بعداً در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع۲ هستند.
از علل متفرقه دیابت می‌توان به جراحی، داروها (مثل کورتیکواستروئیدها)، سوء تغذیه و عفونت اشاره کرد.

۲- دیابت چیست؟

دیابت یک اختلال در سوخت و ساز (متابولیسم) بدن است که در آن یا انسولین به تعداد کافی در بدن وجود ندارد و یا انسولین موجود قادر نیست تا وظیفه خود را به درستی انجام دهد و در نتیجه به علت وجود مقاومت در برابر آن، قند خون بالا می‌رود. انسولین هورمونی است که توسط سلول‌هی “بتا”واقع در پانکراس ترشح می‌شود و وظیفه اصلی آن کاهش قند خون است. پانکراس نیز یکی از غدد دستگاه گوارش است که در پشت معده قرار دارد بالا بودن قند خون در دراز مدت باعث بروز عوارض در سیستم قلب و عروق، کلیه‌ها، چشم و سلسله اعصاب می‌گردد.

۳- آیا دیابت درمان دارد؟

هنوز درمان قطعی برای دیابت پیدا نشده است، حتی روش‌های جدیدی مثل پیوند سلول‌های بتا به افراد مبتلا به دیابت نوع۱ نیز به علت ضرورت مصرف داروی ضد رد پیوند به صورت مادام‌العمر و عوارض احتمالی ناشی از آن‌ها بری اکثریت افراد مناسب نمی‌باشد. با این وجود رعایت ۵ اصل کنترل دیابت که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهد شد باعث می‌شوند تا افراد دیابتی بتوانند یک زندگی سالم با افراد غیر دیابتی داشته باشند و از پیدایش عوارض دیابت جلوگیری کنند.این ۵ اصل عبارتند از: آموزش، کنترل روزانه، تغذیه صحیح، فعالیت جسمانی و مصرف منظم داروها (قرص یا انسولین) در صورتی که هر یک از این پایه‌ها سست باشد تعادل و در واقع کنترل دیابت بر هم خواهد خورد.
 
۴-علائم اولیه دیابت چیست؟

دیابت نوع یک معمولاً شروع پر سر و صدایی دارد و با علائمی چون تشنگی، پرادراری، پرنوشی، کاهش وزن، گرسنگی و خستگی شدید تظاهر پیدا می‌کند. دیابت نوع۲ شروع خیلی آهسته‌تری دارد و شایع‌ترین علامت اولیه آن در واقع “بی علامتی” است. درصد قابل توجهی از مبتلایان به دیابت نوع۲ (تقریباً ۵۰%) از بیماری خود اطلاعی ندارند و تنها با انجام آزمایش قند خون می‌توان آن‌ها را شناسایی کرد با این وجود در صورت عدم کنترل مطلوب ممکن است علائمی مشابه با دیابت نوع۱ نیز بروز کند. از دیگر علائم دیابت نوع۲ می‌توان به عفونت‌هی مکرر مخصوصاً در دستگاه ادراری و پوست، تاری دید، بهبودی دیررس زخم‌ها و احساس سوزش و بی‌حسی در انگشتان پاها اشاره کرد.

۵- چه کسانی در معرض خطر ابتلا به دیابت هستند؟

تمامی افراد بالای ۴۰ سال در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع۲ هستند و باید هر ۳ سال یک‌بار تحت آزمایش قند خون قرار بگیرند. افراد دچار اضافه وزنی که حداقل یکی از شریط زیر را داشته باشند نیز در معرض ابتلا به دیابت نوع۲ هستند و انجام آزمایشات مکرر قند خون در آ‌ن‌ها باید در سنین زیر ۴۰ سال یا با فواصل کوتاهتر (هر ۲- ۱ سال) انجام شود. این شریط عبارتند از: وجود سابقه ابتلا به دیابت در بستگان درجه اول، سابقه ابتلای فرد به دیابت پنهان (مرحله پیش از دیابت)، سابقه ابتلا به دیابت حاملگی، سابقه تولد نوزاد، وزن بیشتر از ۴ کیلوگرم یا تولد نوزاد با ناهنجاری‌های مادرزادی،
بالا بودن فشارخون (فشارخون ماکزیمم بیشتر از ۱۴۰ و یا مینیمم بیشتر از ۹۰ میلی‌متر جیوه)، وجود اختلالات چربی خون یعنی تری‌گلیسرید بالاتر از ۲۵۰ و یا کلسترول با دانسیته کم (HDL) کمتر از ۳۵ میلی‌گرم در دسی‌لیتر، سابقه ابتلا به کیست‌های متعدد تخمدان و یا بیماری‌های قلبی- عروقی (تنگی رگ‌های قلب، انفارکتوس قلبی یا سکته مغزی)

۶- آیا دیابت قابل پیشگیری است؟

در مورد دیابت نوع۱ با وجودی که تحقیقات زیادی در مورد روش‌های مختلف پیشگیری از آن در حال انجام است، ولی هنوز راه حل قطعی برای پیشگیری از آن به دست نیامده است ولی در مورد دیابت نوع۲ تحقیقات به روشنی نشان داده‌اند که رعایت تغذیه صحیح و کاهش وزن به میزان % ۷- ۵ وزن فعلی و نیز انجام مرتب فعالیت ورزشی (۱۵۰ دقیقه در طول هفته) در پیشگیری از ابتلای به دیابت در افراد در معرض خطر بسیار مؤثر است.

۷- دیابت پنهان چیست و چه اهمیتی دارد؟

دیابت پنهان به حالتی گفته می‌شود که در آن قند خون بین حد طبیعی و دیابتی قرار دارد. در مورد قند ناشتا مقادیر بین ۱۲۵- ۱۰۰ و در مورد قندخون ۲ ساعته در آزمون خوراکی تحمل گلوکز مقادیر بین ۱۹۹- ۱۴۰ به عنوان دیابت پنهان در نظر گرفته می‌شوند. دیابت پنهان یکی از مهم‌ترین عوامل خطرساز ابتلای به دیابت می‌باشد و اهمیت آن در این است که با تشخیص به موقع و انجام اقدامات لازم به صورت تغییر در روش زندگی می‌توان به نحو مؤثری از پیشرفت دیابت پنهان به سمت دیابت آشکار جلوگیری کرد.

۸- اهمیت اندازه‌گیری مرتب قند خون در منزل چیست؟

همان طور که قبلاً گفته شد تغذیه صحیح، ورزش ، کنترل روزانه قندخون و مصرف داروها از اجزای اصلی درمان دیابت هستند دستگاه‌های اندازه‌گیری قندخون یا گلوکومترها به دیابتی و پزشکان آن‌ها این امکان را می‌دهند تا بتوانند به تنظیم این اجزا بپردازند شاید بتوان درمان دیابت بدون اندازه‌گیری مرتب قند خون را به رانندگی در جاده با چشمان بسته تشبیه کرد. اهمیت استفاده از گلوکومتر در پیشگیری از عوارض دیابت مخصوصاً در دیابت نوع۱ در تحقیقات متعددی به اثبات رسیده است. این تحقیقات نشان داده‌اند که در افراد دیابتی که قند خونشان را به طور مرتب اندازه می‌گیرند و از نتیجه این آزمایشات برای تنظیم روش درمانی خود استفاده می‌کنند. عوارض دیابت به نحو قابل ملاحظه‌ی کمتر دیده می‌شود.
 
۹- کاهش وزن در افراد دیابتی چاق یا دچار اضافه وزن (دیابت نوع۲) چه اهمیتی دارد؟

در دیابت نوع۲ انسولین نمی‌تواند وظیفه خود در بدن را به درستی انجام دهد و در واقع یک حالت مقاومت به انسولین در بدن وجود دارد. بهترین عامل این افزایش مقاومت، چربی‌های اضافی بدن هستند. بنابرین با رعایت رژیم غذیی و فعالیت ورزشی منظم که هر دو منجر به کاهش وزن و کمتر شدن چربی‌های اضافی بدن می‌شوند می‌توان مقاومت به انسولین را کاهش داد و بدینوسیله قند خون را بهتر کنترل کرد. اهمیت کاهش وزن در دیابتی‌های نوع۲ به حدی است که می‌تواند در مواقعی که قند خون بالا نیست (زیر ۲۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر) به تنهایی و بدون مصرف دارو قند خون را به حد طبیعی برساند. حتی در مواقعی که به طور همزمان دارو نیز مصرف می‌شود. کاهش وزن اثر بخشی داروها را به نحو مؤثری بیشتر می‌کند.

۱۰- آزمایش هموگلوبین A1C چیست و چه اهمیتی دارد؟

آزمایش هموگلوبین A1C که به صورت درصد بین می‌شود نشان می‌دهد که در طول ۳- ۲ ماه گذشته چند درصد از هموگلوبین خون که یکی از پروتئین‌های موجود در گلبول‌های قرمز است. با قند ترکیب شده است هر چه این درصد بالاتر باشد بیانگر این است که معدل قند خون طی ۳-۲ ماه پیش بالاتر از حد طبیعی بوده است این آزمایش وسیله‌ بسیار خوبی بری تصمیم‌گیری در مورد موفقیت روش درمانی فعلی می‌باشد. در واقع وقتی می‌توان درمان یک دیابتی را موفق دانست که درصد هموگلوبین A1C او در حد قابل قبول ‌باشد این حد قابل قبول مقدار هموگلوبینA1C زیر ۸ و ترجیحاً زیر ۷ درصد است. مطالعات متعددی نشان داده‌اند که نگه داشتن هموگلوبین A1Cزیر ۷ درصد نه تنها از پیدایش عوارض دیابت در چشم‌ها، کلیه‌ها و اعصاب جلوگیری می‌کنند بلکه حتی در صورت وجود این عوارض باعث برگشت آن‌ها شده و از پیشرفتشان جلوگیری به عمل می‌آورد. آزمایش هموگلوبین A1Cرا باید ترجیحاً هر ۳ ماه یا حداکثر هر ۶ ماه یکبار انجام داد.

۱۱- آیا افراد دیابتی، می‌توانند غذاهای شیرین هم بخورند؟

اصولاً غذاهای شیرین جزء یکی از گروه‌های اصلی غذایی هستند که کربوهیدرات نامیده می‌شوند، نان و غلات و میوه‌جات نیز جزء گروه کربوهیدرات‌ها هستند. تمامی غذاهای متعلق به گروه کربوهیدرات پس از گوارش و هضم در بدن به قند ساده (گلوکز) تبدیل می‌شوند. پس افراد دیابتی می‌توانند غذاهای شیرین حاوی شکر را جانشین غذاهای دیگر حاوی کربوهیدرات کنند. مثلاً این امکان وجود دارد تا با کم کردن از مقدار برنج یا نان در یک وعده غذیی امکان خوردن ژله به عنوان دسر بعد از غذا را فراهم کرد. نکته قابل ذکر دیگر در این مورد زیاد بودن انرژی (کالری) موجود در غذاهای شیرین می‌باشد که می‌تواند در صورت عدم رعایت تعادل در مصرف آن‌ها باعث اضافه وزن و چاقی گردد. از طرفی دیگر غذاهی شیرین گروه کربوهیدرات‌ها بر خلاف غذاهای دیگر فاقد ویتامین‌ها و املاح لازم برای بدن می‌باشند. بنابراین مصرف این غذاها و جایگزین کردنشان با غذاهای دیگر حتماً با مشاوره متخصص تغذیه‌ی که در زمینه تغذیه دیابتی اطلاعات کافی دارد انجام بپذیرد.
ولی بهتر ین است که افراد دیابتی به طور کلی از مصرف کربوهیدرات‌های سریع‌الجذب مثل قند و شکر، خرما، عسل، توت خشک، کشمش و انجیر خشک تا حد امکان پرهیز نمایند.

۱۲- منظور از اصطلاحات “واحد کربوهیدرات” و “شمارش واحد کربوهیدارت” چیست؟

از آنجائیکه “مقدار” کربوهیدرات یک غذا مهمترین عامل تعیین کننده قند خون بعد از غذاست، تنظیم مقدار کربوهیدراتی که یک فرد دیابتی در هر وعده غذایی می‌خورد از اهمیت ویژه‌ی برخوردار است. مقدار کربوهیدرات موجود در غذاهای مختلف معمولاً به صورت گرم بیان می‌شود. به مقداری از هر غذا که حاوی ۱۲-۱۰ گرم کربوهیدرات باشد یک “واحد کربوهیدرات” یا به طور خلاصه “واک” گفته می‌شود. منظور از “شمارش واحد کربوهیدرات” این است که یک فرد دیابتی بتواند بعد از دیدن آموزش‌هی لازم تعداد واک موجود در هر وعده غذایی را محاسبه کند.این امر باعث می‌شود تا او بتواند تعداد واک مصرفی در هر وعده غذایی را مطابق با دستورات متخصص تغذیه تنظیم کند و بدینوسیله قند خون بعد از غذای خود را به خوبی کنترل نماید. در افرادی که انسولین مصرف می‌کنند شمارش واک از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.

۱۳- بهترین راه درمان حملات پایین افتادن قند خون (هیپوگلیسمی) چیست؟

درمان مناسب حملات هیپوگلیسمی مصرف کربوهیدرات‌های ساده و با جذب سریع است که به سرعت تبدیل به قند (گلوکز) شده و جذب خون می‌گردند. از جمله این انتخاب‌های مناسب می‌توان به حبه قند، آب میوه و نوشابه گازدار اشاره کرد. مصرف شکلات یا بیسکویت مناسب نیست چون این غذاها حاوی چربی فراوان هستند که باعث دیر جذب شدن قند خون موجود در آن‌ها می‌شود. نکته قابل ذکر دیگر رعایت تعادل در مصرف غذاهی شیرین هنگام هیپوگلیسمی است زیرا مصرف بیش از حد و پشت سرهم ین غذاها باعث بالا رفتن قند خون می‌شود.
بهترین کار این است که مقدار مناسبی از این غذاها (۵-۴ حبه قند و یا یک لیوان آب میوه یا نوشابه) خورده شود و اگر پس از گذشت ۱۵ دقیقه هنوز علائم هیپوگلیسمی باقی مانده بود همین تعداد دوباره مصرف شود.
 
۱۴- رعایت چه نکاتی قبل از شروع فعالیت ورزشی در افراد دیابتی لازم است؟

تمامی افراد دیابتی قبل از شروع فعالیت بدنی باید با پزشک معالجشان مشورت کنند تا در صورت لزوم بررسی‌های لازم از نظر وجود عوارض دیابت (مثلاً معاینه ته چشم و یا نوار قلبی) صورت بگیرد. از آنجائیکه ورزش باعث افزایش مصرف قند در بدن می‌شود قند خون را پیین بیاورد بنابرین اگر فرد دیابتی از داروهای پیین‌آورنده قند خون (قرص یا انسولین) استفاده می‌کند لازم است تا قند خون خود را قبل از شروع ورزش اندازه بگیرد و در صورتیکه مقدار آن کمتر از mg/dl 100 باشد به علت احتمال افزایش بیشتر آن در طول فعالیت بدنی، باید ورزش کردن را تا زمان کنترل قند خون به تعویق انداخت. افرادی که دیابت آن فقط با رژیم غذایی کنترل می‌شوند نیازی به مصرف میان وعده قبل از ورزش ندارند.

۱۵- منظور از اصطلاح “کنترل سختگیرانه دیابت” چیست؟

کنترل سختگیرانه دیابت روشی است که در آن ۵ پایه اصلی درمان دیابت یعنی آموزش، کنترل روزانه، تغذیه صحیح ، فعالیت جسمانی و داروها به طور همزمان مورد استفاده قرار می‌گیرد و لازمه آن مشارکت فعال فرد دیابتی در طرح درمانی ارائه شده توسط “تیم مراقبت از دیابت” شامل پزشک معالج، پرستار آموزش دیده و متخصص تغذیه می‌باشد. یکی از ملزومات ین روش انجام آزمایشات مکرر قند خون در منزل و بکارگیری نتایج آن‌ها در تنظیم داروها و نحوه تغذیه و فعالیت بدنی می‌باشد. با وجودی که روش کنترل سختگیرانه دیابت ممکن است در ابتدا مشکل و پرهزینه به نظر برسد. ولی داری نتایج بسیار عالی در زمینه بهبود کیفیت زندگی افراد دیابتی و پیشگیری از عوارض دیابت (که خود بسیار هزینه‌ بر هستند) می‌باشد. انجام تزریقات متعدد انسولین (حداقل ۴ بار در روز) یکی از روش‌های مشهور انسولین درمانی در کنترل سختگیرانه دیابت مخصوصاً دیابت نوع ۱ است.

۱۶- اهمیت کنترل فشار خون در افراد دیابتی چیست؟

تحقیقات جدید نشان داده‌اند که اهمیت کنترل فشار خون بالا در افراد دیابتی به منظور پیشگیری از عوارض دیابت به اندازه اهمیت کنترل قند خون است. به همین خاطر دیابتی‌ها باید فشار خون خود را به دقت کنترل کنند (فشار خون ایده‌آل برای این افراد فشار ماکزیمم کمتر از ۱۳ و مینیمم کمتر از ۱۸ میلی‌متر جیوه است). عوامل دیگری به کنترل بهتر فشار خون کمک می‌کنند عبارتند از: کاهش وزن (در صورت وجود چاقی)، کاهش مصرف نمک، ورزش مرتب، ترک سیگار و مصرف نکردن الکل

با تشکر از سایت پزشکان بدون مرز

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: